We leven in een tijd waarin verandering de enige constante lijkt. Terwijl de wereld om ons heen in beweging is, staan wij vandaag stil bij keuzes voor de toekomst van Zevenaar. Dit zijn de laatste algemene beschouwingen van deze raadsperiode, een mooi moment om niet alleen vooruit te kijken, maar ook even stil te staan bij wat achter ons ligt. Want de afgelopen jaren waren wat ons betreft allesbehalve gewoon. Maar misschien is dat een gevoel dat alle raadsleden hebben tijdens hun eerste raadsperiode. 

Nieuwe uitdagingen

Net toen corona achter ons lag, dienden zich alweer nieuwe uitdagingen aan: de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne, een energiecrisis die gezinnen in financiële nood bracht en een groeiende bestaansonzekerheid. Ondertussen stapelden oude en nieuwe vraagstukken zich op: woningnood, klimaatadaptatie, energietransitie en kwamen de ravijnjaren steeds dichterbij. Daarbovenop leven we in een wereld waarin spanningen, oorlog en polarisatie toenemen. Hier in Zevenaar voelen we dat misschien niet elke dag direct, maar het beïnvloedt ons allemaal. We zien steeds meer verdeeldheid in de politiek, in de samenleving en een afnemend vertrouwen bij inwoners.

We ervaren een opeenstapeling van problemen die elkaar versterken. Wie goed kijkt, ziet een systeem dat zijn grenzen bereikt, piept, kraakt en schuurt. Een systeem dat draait op eindeloze groei, op korte termijn denken, dat mensen, natuur en grondstoffen uitput, afhankelijk is van lage lonen en goedkope energie en de rekening doorschuift naar toekomstige generaties. 

Dit systeem heeft velen vooruitgang en welvaart gebracht, maar laat nu steeds duidelijker zijn schaduwkanten zien. Jongeren worstelen met stress, sociale druk en een onzeker toekomstbeeld. Marktdenken en deregulering heeft de zorg tot een product gemaakt en mensen tot klant, waarbij we de menselijke maat zijn verloren. Gezinnen die amper rondkomen, terwijl de kloof tussen arm en rijk verder groeit. En ondertussen blijven we goedkoop produceren en consumeren, omdat vervuiling en milieuschade niet in de prijs van onze spullen zijn verwerkt. En het systeem draait door, zonder stil te staan bij wie of wat het vermaalt.

Tussentijd

Steeds meer mensen voelen: dit klopt niet meer, dit werkt niet meer. We bevinden ons in wat deskundigen een “tussentijd” noemen: het oude systeem loopt vast. Oplossingen die vroeger werkten, voldoen niet meer. Nieuwe manieren zijn nog niet breed omarmd, laat staan ingevoerd. Dat maakt deze tijd onzeker, soms chaotisch, maar ook vol kansen. 

Juist nu kunnen we als samenleving kiezen voor iets anders, iets dat langer meegaat, eerlijker is en beter voor de toekomst. 

Verandering is onvermijdelijk. De vraag is alleen: “wachten we tot het ons overkomt, of nemen we samen het stuur in handen?”.

Verandering

En laat die verandering nu juist vaak beginnen op lokaal niveau. Niet in grote strategieën, of dikke rapporten, maar in de keuzes die we hier maken. Over hoe we bouwen, zorgen voor elkaar, energie opwekken, onze leefomgeving inrichten enzovoorts. Daar waar beleid voelbaar is in onze wijken en dorpen ligt de kans om iets nieuws te bouwen dat wél werkt, ook op de lange termijn. Dit vraagt wel iets van ons allemaal. Moed om oude zekerheden los te laten. Om niet te blijven wijzen naar Brussel, naar Den Haag, naar de markt of naar nieuwkomers als schuldigen. Want veel van de problemen waar we nu mee worstelen zijn het gevolg van politieke keuzes die we samen jarenlang hebben gemaakt, of hebben laten gebeuren. 

Iedereen wil verandering, maar niemand wil veranderen. Als we blijven vasthouden aan het oude, komt het nieuwe nooit van de grond.

Brede welvaart

Dan de Kadernota die vandaag voor ons ligt. Wij bekijken deze, niet geheel verrassend, vanuit het perspectief van 'brede welvaart'. Vooruitgang gaat niet alleen over economie, maar ook over gezondheid, kansen, duurzaamheid en hoe we samenleven. 

Dit gedachtegoed herkennen we in de Kadernota, bijvoorbeeld in de visie op het sociaal domein, waarin opgaven niet los worden benaderd, maar in samenhang en in samenwerking met partners, met inwoners. En ook in het Omgevingsprogramma Economie, dat voortbouwt op de Omgevingsvisie en de koppeling legt tussen werk, ruimte, duurzaamheid en leefbaarheid. Juist deze samenhang is nodig want problemen hangen ook samen. Als we ze los van elkaar aanpakken, lossen we niets structureel op. 

Dan over het geld: we zijn blij te zien dat een sluitende begroting mogelijk is. Dat is geen vanzelfsprekendheid in deze tijden, met ravijnjaren op komst. Het is het resultaat van jarenlange inzet: eerst intern door de eigen organisatie, later met een extern onderzoek. Als raad zijn we daar goed in meegenomen. Complimenten daarvoor. We zien wel dat er weinig nieuw beleid is en dat een aantal ambities nog niet is doorgerekend. Maar de uitkomst is stukken beter dan we vorig jaar hadden durven hopen. 

We begrijpen ook dat in deze tijd een sluitende begroting vraagt om keuzes die soms pijn doen. Minder uitgeven en toch hetzelfde blijven doen kan simpelweg niet. Maar laten we die pijn eerlijk verdelen en oog houden voor de mensen die het nu al moeilijk hebben. 

Hoe we omgaan met wie het hardst geraakt kan worden, zegt alles over wat voor gemeente we willen zijn.

We zijn dan ook blij te lezen dat de gemeente wil blijven investeren in maatschappelijk werk op school en gezinscoaches. Vroegtijdige hulp voorkomt grotere problemen en versterkt gezinnen. Wat ons zorgen baart, zijn de bezuinigingen die raken aan de fundamenten van een sociale samenleving. Zoals het korten op het re-integratiebudget, op huishoudelijke hulp, op Kunstwerk, dat een rol speelt in ontmoeting, cultuur en verbinding en het halveren van Zevenaar Doet, dat juist inwoners versterkt die iets willen bijdragen.

Investeren in mensen kost geld. Maar niets doen kost op de lange termijn veel meer. Dat blijkt uit onderzoeken, dat horen we van professionals, dat merken we hier in Zevenaar. Laten we daarom samen zoeken naar manieren om deze basis overeind te houden. Zoek de ruimte in betere coördinatie, effectiever beleid en het versterken van bestaande netwerken.

Laten we bouwen aan een sociale basis die mensen draagt, in plaats van ze op zichzelf terug te werpen.

In een tijd waarin politiek vaak als wedstrijd of conflict wordt neergezet, mogen we hier in Zevenaar trots zijn op onze samenwerking in deze raad. Natuurlijk zijn er verschillen. Die horen erbij. Maar we praten met elkaar, luisteren naar elkaar, en zoeken de verbinding. We nemen samen verantwoordelijkheid. Dat is geen vanzelfsprekendheid, maar een keuze. En een kracht.

Laten we de resterende tijd van deze raadsperiode goed benutten. Niet om op de winkel te passen, maar juist om richting te geven. Niet door te polariseren, maar te verbinden. Niet alleen om vandaag goed te beheren, maar om morgen sterker te zijn. 

Laten we samen kiezen voor een Zevenaar dat eerlijker, groener en socialer is. Een gemeente die niet bezuinigt op mensen, maar investeert in samenleven. 

Dank u wel.